Liên minh bộ ba Aztec

Liên minh Bộ ba là một hiệp ước quân sự và chính trị phát sinh vào năm 1428 giữa ba thành phố-bang Mesoamerican (Tenochtitlan, Texcoco và Tlacopan) chia sẻ đất đai trong Lưu vực Mexico. Liên minh này được tạo thành từ các đơn vị chính trị xã hội bao gồm các dân tộc Mexica-Tenochca, cũng như các đồng minh của họ, Tetzcocanos và Tlacopanecas.

Liên minh nảy sinh sau cái chết của Huehue Tezozómoc, từ Azcapotzalco, thủ lĩnh trước đó của liên minh tay ba được thành lập bởi Tepanecas, Coatlichantlacas và Culhuacanos. Sau khi ông qua đời, hàng loạt căng thẳng diễn ra gây ra vấn đề kế vị và xung đột giữa các Quốc gia; điều này đã gây bất ổn cho khu vực và kích động các cuộc tái hợp chính trị và xã hội mới.

Sự hình thành của một Liên minh Bộ ba mới giữa Tenochtitlan, Tetzcoco và Tlacopan (thay thế Azcapotzalco, Coatlichan và Culhuacan) đã tổ chức lại lãnh thổ và phân bổ đất đai thành một thực thể chính trị xã hội mới. Cơ cấu hành chính này cho phép các thành bang nhận được cống phẩm từ các thị trấn chủ thể; thu nhập được phân phối theo sức mạnh quân sự của mỗi trong số ba thủ đô. Một số tác giả báo cáo rằng phân phối tương ứng với 2/5 cho Tenochtitlan, 2/5 cho Tetzcoco và 1/5 cho Tlacopan; do đó, cả ba thành phố đều nhận được thu nhập từ các tỉnh hoặc thị trấn được đề cập. Liên minh giữa các quốc gia thành phố này là một đặc điểm của thời kỳ hậu cổ điển của thế giới tiền gốc Tây Ban Nha.

Bối cảnh

• Người Mexica định cư ở Tenochtitlan vào năm 1325, sau một cuộc hành hương dài ở Aztlán (nơi xuất xứ của người Mexica). Sau đó, trên lãnh thổ này, Thành phố Mexico sẽ được thành lập.
• Vào cuối thế kỷ 14, hai hình thái thống trị đã nảy sinh: ở phía tây của lưu vực, các thủ lĩnh là người Tepanec, trong khi những người thống trị ở phía đông là người Acolhua.
• Hiến pháp của Liên minh Bộ ba bắt đầu vào năm 1428 và sẽ kéo dài gần một thế kỷ, cho đến khi Cuộc chinh phạt của Tây Ban Nha bắt đầu vào năm 1519. Phần mở rộng lãnh thổ lãnh thổ của các vương quốc trong Liên minh Bộ ba nằm ở lưu vực Mexico; Một thời gian sau, nó sẽ là thủ đô của đế chế tráng lệ của ông, một trong những thành phố lớn nhất thế giới thời bấy giờ, cũng là nơi thống trị một phần lớn Trung Mỹ.
• Liên minh Bộ ba bao gồm ba nhóm dân tộc quan trọng nhất ở vùng cao nguyên: nhánh Colhua (Mexico-Tenochtitlan); nhánh Toltec-Acolhua, với sự bổ sung của các dân tộc Chichimeca (Tetzcoco) và nhánh Ottoman (Tlacopan). Các liên minh giữa họ được xây dựng và duy trì thông qua mạng lưới thương mại quan trọng và mối liên kết chung của các biểu tượng và phong cách nghệ thuật. Sự kết hợp giữa các nhóm dân tộc này sẽ đánh dấu vị trí và vũ trụ học của liên minh, cụ thể là người Colhua-Mexica là những chiến binh, thuộc về Mặt trời; Người Acolhuas được dành riêng cho các chức năng trí tuệ (lập pháp, văn học, kỹ thuật), thuộc về Trời cao, còn người Tepanec thực hiện các chức năng sản xuất và thương mại, thuộc về Địa ngục.
• Người Mexicas yêu cầu cống nạp từ các thị trấn bao quanh các hồ. Bằng cách này, họ bắt đầu tạo ra nhiều kẻ thù, vì những thị trấn này bắt đầu chống lại sự khuất phục.
• Với sự xuất hiện của những kẻ chinh phục Tây Ban Nha, nhiều quốc gia bản địa sẽ cố gắng liên minh với họ để có thể đối mặt với Liên minh Bộ ba, đặc biệt là các chiến binh của Mexico-Tenochtitlan.

Sự hình thành của Liên minh ba người

Người ta cho rằng cuộc chiến giữa các thành phố Mexico-Tenochtitlan và Azcapotzalco vào thế kỷ XV là điểm khởi đầu cho sự hình thành và xuất hiện của Liên minh tay ba giữa Tenochtitlan, Tetzcoco và Tlacopan. 

Loại liên minh này không được biết đến giữa các dân tộc ở Trung Mỹ. Có đề cập đến các liên minh đã biết khác, chẳng hạn như Tollan, Culhuacan và Otompan; sau đó là Azcapotzalco, Coatlichan và Culhuacan ở lưu vực hồ. Ở phía bắc của bán đảo Yucatán, các liên minh được biết đến giữa Mayapán, Uxmal và Chichén Itzá trước và Mayapán, Izamal và Chichén Itzá sau này.

Trong Hậu kỳ Hậu cổ điển hoặc thời kỳ Aztec ở Lưu vực Mexico, đã có sự tập trung hóa nhanh chóng quyền lực chính trị. Mối quan hệ giữa thành phố và Bang được củng cố khi Liên minh Bộ ba được thành lập, liên minh này mang lại nhiều quyền lực chính trị, quân sự và kinh tế hơn. Mỗi thành phố được cai trị bởi một vị vua nhỏ và vẫn xung đột với các thị trấn thần dân mà họ yêu cầu cống nạp và chiến binh; không có hòa bình nhưng chiến tranh nhỏ và thường xuyên. Mỗi vị vua hoặc tlatoque của khu vực (Chúa tể tối cao ở Nahuatl) nhận được một danh hiệu cụ thể:

• Itzcóatl (của Tenochtitlan) một trong Colhuatecuhtli.
• Nezahualcóyotl (của Tetzcoco) của Acolhuatecuhtli.
• Totoquihuatzin (từ Tlacopan) một từ Tepanecatecuhtli.

Các dân tộc chịu sự kiểm soát của Liên minh Bộ ba đã tham gia cùng các chiến binh của họ trong các cuộc viễn chinh quân sự (các đơn vị đồn trú quân sự) và cung cấp lao động cũng như vật liệu cho các công trình. Ngoài ra, nhiều chiến binh của các thị trấn bị khuất phục đã bị bắt làm vật hiến tế cho các vị thần. Mặt khác, các thị trấn xa xôi nhất đã cống nạp đặc biệt cho từng khu vực; trong nhiều trường hợp, cống vật là đồ ăn và đồ xa xỉ.

Liên minh để thống trị nhiều lãnh thổ hơn

Vào năm 1428, một liên minh lớn của các dân tộc Mesoamerican từ thế giới tiền gốc Tây Ban Nha sẽ xuất hiện ở Mexico, điều gì đó sẽ trở thành một trận chiến lớn và khốc liệt nhằm tìm kiếm quyền lực và sự thống trị trong khu vực. Do đó, ba trong số các thành phố của nó sẽ quyết định kết hợp lực lượng của họ và thành lập một liên minh để chống lại đối thủ của họ: Azcapotzalco, Tenochtitlan (sau này được gọi là Mexico-Tenochtitlan) và Texcoco. Liên minh đã có một bước phát triển vượt bậc trong thời gian đầu, sau khi nắm quyền ở thành phố Azcapotzaldo; từ đó trở đi họ sẽ tiếp tục kế hoạch chinh phục các thành bang khác.

Liên minh Bộ ba đã tìm cách khuất phục các thành bang khác trong Lưu vực Mexico. Đầu tiên họ chinh phục phía nam (1432), sau đó họ đi về phía tây (1435) và sau đó là phía đông (1440). Do đó, quyền kiểm soát đã được áp đặt và mỗi thủ đô kiểm soát các thành bang của mình, với Tenochtitlán ở phía nam, Texcoco ở phía đông bắc và Tlacopan ở phía tây bắc. 

Dưới triều đại của Ahuitzotl, hoàng đế Aztec áp chót (1487-1502), Liên minh Bộ ba được củng cố thành một quốc gia quân phiệt. Hệ tư tưởng chính của nó là chiến tranh và đức tính tốt nhất là giá trị của các chiến binh; Các cuộc tập trận quân sự bắt đầu từ năm 15 tuổi và ở tuổi 20, những người đàn ông được phép tham chiến, với mục tiêu chính là bắt tù binh từ các thị trấn thuộc lãnh địa của họ để làm vật hiến tế.

Sự tiến hóa vĩ đại ở Mesoamerica

Các chức năng chính của Liên minh Bộ ba được định hướng để thiết lập các liên minh quân sự với mục đích bá quyền nhằm mở rộng lãnh thổ sẽ đảm bảo quyền lực của nó; Theo cách tương tự, họ có thể duy trì quyền kiểm soát các tuyến đường thương mại và tập trung của cải nhờ cống nạp. Theo nhà nghiên cứu Carrasco, trong các trường hợp xung đột ảnh hưởng đến hai hoặc nhiều vương quốc của liên minh ba Tenochtitlan, Tetzcoco và Tlacopan, các tòa án tập thể của ba   tlatoque đồng minh được tổ chức tám mươi ngày một lần và địa điểm của cuộc họp

Có một tác động lớn về mặt chính trị, thương mại và quân sự giữa các dân tộc tỏ lòng thành kính với liên minh. Tenochtitlan sẽ là Quốc gia có vị trí tốt nhất trong liên minh, củng cố quyền lực và lãnh địa của mình hiệu quả hơn, đó là lý do tại sao họ trở thành những người lãnh đạo liên minh này. Với các cuộc chinh phục và hiệp ước, Mexico-Tenochtitlan trở thành thành phố có sức mạnh chính trị và quân sự lớn nhất cũng như nền kinh tế tốt nhất trong phần lớn thế giới Trung Mỹ; trong khi đó, Texcoco duy trì sự nổi bật về luật, kỹ thuật và nghệ thuật. Tương tự như vậy, Liên minh Bộ ba áp đặt cách tập trung vào phát triển đô thị, phân chia các khu vực thành các vùng lân cận và khuyến khích dòng người nhập cư đến thủ đô của họ.

Tuy nhiên, Liên minh Bộ ba không có toàn quyền kiểm soát tất cả các thị trấn: Tlaxcala và Michoacán là hai thị trấn đã giành được ưu thế độc lập với miền này, thị trấn đầu tiên được biết đến và đặt tên là Cộng hòa Tlaxcala. Michoacán cũng đã trở nên nổi bật với tư cách là một khu vực có tổ chức chính trị mạnh mẽ, độc lập với sự cai trị của Liên minh Bộ ba; nó thậm chí còn xoay sở để mở rộng biên giới của mình, một điều hiếm thấy ở thế giới Trung Mỹ.

Tự chủ chính trị ở các quốc gia liên kết của liên minh

Mỗi quốc gia được liên kết trong Liên minh Bộ ba kiểm soát lãnh thổ của họ với tư cách là các thành phố độc lập. Tuy nhiên, các lực lượng quân sự của họ đã chia sẻ các mục tiêu bành trướng của Đế chế, cũng như các thị trường và sự phân phối cống nạp qua biên giới của liên minh.   

Mỗi quốc gia liên kết đều tự trị về mặt chính trị, vì vậy mỗi vị vua ( tlatoque ) đưa ra các quyết định riêng biệt cũng như cách thiết lập chính sách của mình. Các gia đình quyền lực của ba thành phố này đã thiết lập mối quan hệ và thúc đẩy các tương tác xã hội và chính trị thông qua các liên minh và hôn nhân giữa giới tinh hoa của ba đối tác và khắp đế chế của họ để duy trì địa vị. Tuy nhiên, sự khác biệt trong xã hội của họ bắt đầu được chú ý; Tlatoque của Tenochtitlán trỗi dậy , áp đặt chính sách nhà nước và quyền lực tối cao về quân sự.

kết thúc liên minh

Tlatoque của Tenochtitlán sẽ sớm trở thành bộ mặt tối cao của liên minh này và sẽ đưa ra quyết định cuối cùng về mọi hành động quân sự của liên minh. Đã đến lúc Tenochtitlán bắt đầu khiến các đồng minh của mình khó chịu, vì vậy liên minh chắc chắn sẽ tan rã; Đầu tiên, nền độc lập của Tlacopan được trao và sau đó là của Texcoco.

Tuy nhiên, sự thù địch giữa Liên minh Bộ ba vẫn tồn tại, và với sự giúp đỡ của lực lượng Texcoco, Hernán Cortés đã có thể lật đổ Tenochtitlán vào năm 1591.

nguồn

Chapman, Anne M. Nguồn gốc và hậu quả của cuộc chiến của người Aztec chống lại người Tepanec của Azcapotzalco . Mexico, Trường Nhân chủng học và Lịch sử Quốc gia. 1959. 

Carrasco, Peter. Cấu trúc chính trị-lãnh thổ của Đế quốc Tenochca. Liên minh ba người của Tenochtitlan, Tetzcoco và Tlacopan . Mexico, FCE. 1996.

Gibson, Charles. Cấu trúc của đế chế Aztec . Trong Handbook of Middle American Indians, Austin, University of Texas Press, vol. 10. 1971.